Od 1 stycznia 2026 roku wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu pracy, która zmieni sposób obliczania stażu pracy w Polsce. To najważniejsza reforma od wielu lat, ponieważ po raz pierwszy obejmie ona nie tylko osoby zatrudnione na etacie, ale także samozatrudnionych i wykonujących zlecenia, Santeos.pl podaje.
Oznacza to, że setki tysięcy Polaków zyskają prawo do wyższego stażu pracy, a co za tym idzie – do większej liczby przywilejów pracowniczych. Zmiana ma również znaczenie dla przyszłych emerytur, ponieważ więcej osób spełni warunki do minimalnego świadczenia. Nowe przepisy wchodzą w życie najpierw w sektorze publicznym, a po pół roku obejmą także prywatnych pracodawców.
Jak liczyć staż pracy po zmianach od 2026 roku
Dotychczas do stażu pracy wliczano wyłącznie okresy zatrudnienia na umowie o pracę oraz czas nauki w szkołach wyższych lub zawodowych. Nowe przepisy rozszerzają ten katalog o wiele innych form zatrudnienia. Od 2026 roku do stażu będą zaliczane m.in. okresy prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej, współpracy przy jej prowadzeniu, umowy-zlecenia i agencyjne, a także udokumentowane okresy pracy za granicą. Do tego doliczony zostanie czas członkostwa w spółdzielniach rolniczych oraz kółkach rolniczych. Dzięki temu osoby, które przez lata pracowały na własny rachunek lub w niestandardowych formach zatrudnienia, zyskają możliwość pełnego uwzględnienia swojej aktywności zawodowej w historii pracy.
Staż pracy liczony również wstecz
Jedną z najważniejszych zmian jest możliwość zaliczenia do stażu także okresów przepracowanych przed wejściem ustawy w życie. Oznacza to, że jeśli ktoś prowadził działalność gospodarczą lub pracował na umowie cywilnoprawnej w poprzednich latach, po 1 stycznia 2026 jego wcześniejszy wysiłek zostanie uwzględniony. To szczególnie dobra wiadomość dla osób samozatrudnionych, które do tej pory nie miały możliwości doliczenia tego czasu do stażu. Ustawodawca przewiduje, że okresy te będą potwierdzane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub – w razie braku danych – na podstawie dokumentów dostarczonych przez pracownika, takich jak umowy, rachunki lub potwierdzenia składek.
Jak staż pracy wpływa na emeryturę
Wysokość emerytury w Polsce zależy od kilku czynników, ale jednym z najważniejszych pozostaje staż pracy. Choć sam w sobie nie decyduje o wysokości świadczenia, ma wpływ na to, czy dana osoba spełnia warunki do uzyskania emerytury minimalnej. W przypadku kobiet jest to ukończenie 60 lat i 20 lat stażu, a dla mężczyzn – 65 lat i 25 lat pracy składkowej i nieskładkowej. Dłuższy staż pozwala także zgromadzić wyższy kapitał emerytalny i większe środki na koncie w ZUS. Dzięki reformie więcej Polaków będzie mogło osiągnąć wymagany próg, a tym samym uniknąć sytuacji, w której ZUS wypłaca minimalne świadczenie lub odmawia przyznania emerytury z powodu zbyt krótkiego stażu.
Co jeszcze zmienia się w prawach pracowniczych
Nowe przepisy dotyczące stażu pracy mają znaczenie nie tylko dla emerytury, lecz także dla wielu bieżących przywilejów zawodowych. Dłuższy staż oznacza m.in. prawo do dłuższego urlopu wypoczynkowego, wyższy dodatek stażowy, możliwość skorzystania z urlopu wychowawczego czy otrzymania nagrody jubileuszowej. Wpływa też na długość okresu wypowiedzenia oraz wysokość odprawy przy zwolnieniu. Dla pracowników sektora publicznego reforma oznacza również przejrzystość zasad i większą równość w traktowaniu osób z różnymi formami zatrudnienia. W efekcie staż stanie się pełnym odzwierciedleniem faktycznej aktywności zawodowej, a nie tylko etatowego zatrudnienia.
Od kiedy nowe zasady będą obowiązywać
Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2026 roku w sektorze finansów publicznych, czyli w urzędach, szkołach i jednostkach samorządowych. Dla pozostałych pracodawców przewidziano półroczne vacatio legis – oznacza to, że pełne wdrożenie przepisów nastąpi latem 2026 roku. Pracownicy powinni więc przygotować swoje dokumenty potwierdzające wcześniejsze okresy zatrudnienia, szczególnie jeśli pracowali na podstawie umów cywilnoprawnych lub za granicą. ZUS udostępni także specjalne formularze do zgłaszania brakujących danych, które pomogą w uzupełnieniu historii ubezpieczeniowej.
Nowe przepisy dotyczące stażu pracy to długo oczekiwana zmiana, która urealnia system zatrudnienia w Polsce. Po raz pierwszy w historii działalność gospodarcza, umowy zlecenia i praca za granicą zostaną formalnie uznane za część stażu pracy. Dla milionów Polaków to szansa na pełniejsze uwzględnienie ich kariery zawodowej, większe bezpieczeństwo emerytalne i dodatkowe świadczenia. Reforma ma na celu wyrównanie praw między pracownikami etatowymi a samozatrudnionymi, co może stać się jednym z najważniejszych kroków w modernizacji polskiego rynku pracy w nadchodzących latach.
