Od 2026 roku osoby z ciężkimi i nieodwracalnymi chorobami nie będą już musiały co kilka lat udowadniać, że ich stan zdrowia się nie poprawił. Nowe przepisy wprowadziły oficjalną listę 208 schorzeń, które uprawniają do bezterminowego orzeczenia o niepełnosprawności, Santeos.pl podaje/
Zmiana ma zakończyć wieloletni chaos i nierówności między powiatowymi komisjami, które dotąd decydowały według własnych zasad. Dla wielu osób oznacza to realne wsparcie, stabilność finansową i koniec stresujących kontroli.
Co daje bezterminowe orzeczenie?
Bezterminowe orzeczenie to przede wszystkim spokój i pewność, że uprawnienia nie wygasną po kilku latach. Osoby posiadające taki dokument nie muszą przechodzić ponownych komisji, co szczególnie ważne jest w przypadku chorób nieuleczalnych. daje to również gwarancję ciągłości świadczeń, takich jak renta socjalna czy świadczenie uzupełniające. Dorośli mogą planować pracę i leczenie bez obaw o utratę statusu, a rodzice dzieci z ciężkimi schorzeniami zyskują stabilne wsparcie na lata. Przepisy przewidują także możliwość wydawania orzeczeń bezterminowych bez konieczności stawienia się na komisji, jeśli dokumentacja medyczna jest kompletna.
Dlaczego powstały dwie listy?
Nowe rozporządzenie dzieli 208 chorób na dwie grupy: listę A oraz listę B. Na liście A znalazło się 150 schorzeń, dla których orzeczenie bezterminowe ma być standardem. To choroby o stałym, nieodwracalnym przebiegu, które nie rokują poprawy zdrowia. Osoby nimi dotknięte otrzymują również wpis o stałej opiece i ograniczonej możliwości rehabilitacji. Lista B, zawierająca 58 chorób, dotyczy schorzeń o zmiennym przebiegu, wymagających regularnej kontroli stanu zdrowia. W ich przypadku orzeczenia są wydawane na określony czas, ale nadal obejmują prawo do stałej opieki.
Jak znaleźć pełną listę chorób?
Oficjalna lista obejmująca wszystkie 208 chorób została opublikowana w załącznikach do rozporządzenia ministra. Załącznik A wymienia schorzenia kwalifikujące do orzeczenia bezterminowego, natomiast załącznik B te, które uprawniają do orzeczeń czasowych. W dokumentach znajdują się szczegółowe opisy kategorii chorób oraz kryteria, którymi kierują się komisje. To ujednoliciło praktykę w całym kraju i sprawiło, że decyzje nie zależą już od lokalnych interpretacji. Przykłady chorób z obu list są szerokie i obejmują m.in. choroby genetyczne, metaboliczne, neurodegeneracyjne oraz ciężkie wady rozwojowe.
Choroby z listy A – kto dostanie orzeczenie bezterminowe?
Lista A obejmuje przede wszystkim choroby o trwałym i nieodwracalnym charakterze. Wśród nich znajdują się schorzenia neurologiczne, takie jak SMA, dystrofie mięśniowe, ataksje czy choroba Huntingtona w postaci młodzieńczej. Do katalogu wpisano także rzadkie choroby metaboliczne, np. mukopolisacharydozy, fenyloketonurię czy chorobę Gauchera. W grupie tej znajdują się również zespoły chromosomalne, takie jak Downa, Angelmana, Williamsa czy DiGeorge’a. Każda z wymienionych chorób charakteryzuje się stałym pogarszaniem funkcji organizmu, przez co orzeczenie bezterminowe jest uzasadnione i chroni pacjentów przed zbędną biurokracją.
Choroby z listy B – orzeczenia na czas określony
Lista B obejmuje schorzenia, których przebieg może się zmieniać, dlatego wymagają okresowej oceny. Znajdują się tu m.in. niektóre nowotwory w zaawansowanym stadium, amputacje, ciężkie urazy czy schyłkowa niewydolność nerek. Pacjenci otrzymują orzeczenie na kilka lat, zwykle od trzech do siedmiu. Dokument nadal obejmuje wpis o stałej opiece oraz pierwszeństwie w rehabilitacji. Rozwiązanie to ma zapewnić monitorowanie stanu zdrowia przy jednoczesnym utrzymaniu kluczowych praw. Dla wielu osób lista B oznacza realne wsparcie, nawet jeśli orzeczenie nie jest bezterminowe.
Jak uzyskać orzeczenie bezterminowe w 2026 roku?
Aby otrzymać orzeczenie, należy złożyć wniosek w powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności, dołączając aktualne dokumenty medyczne. Komisja porównuje schorzenie z listą A lub B, a w przypadku chorób z listy A powinna wydać dokument bezterminowy. Od 2025 roku komisje mogą opierać decyzję wyłącznie na dokumentacji, jeśli jest pełna i aktualna. Jeśli osoba nie zgadza się z decyzją, może odwołać się do komisji wojewódzkiej, wskazując, że jej choroba znajduje się w katalogu uprawniającym do orzeczenia na stałe.
