Istnieje kilka teoretycznych wyjaśnień dotyczących uzależnienia od Internetu:
- „(…) wyjaśnienie psychodynamiczne: uzależnienia mają swe źródło w urazach z wczesnego dzieciństwa, stwierdza się korelację pomiędzy pewnymi cechami osobowości, a także dziedziczną podatnością psychiczną. Zgodnie z tą teorią ludzie będą bardziej skłonni do rozwijania uzależnienia od czegoś, niezależnie od tego czy będzie to alkohol, heroina, hazard, seks, zakupy, czy przebywanie w cyberprzestrzeni.
- Wyjaśnienie społeczno-kulturowe: skłonność do uzależnień różni się w zależności od płci, wieku, pozycji społeczno-ekonomicznej, narodowości, religii czy kraju zamieszkania.
- Wyjaśnienie behawioralne: uzależnienia oparte są o teorię Burrhusa Skindera[1], wedle którego osoba zachowująca się w określony sposób otrzymuje za to nagrodę lub karę. Narkotyki, alkohol, hazard, seks, Internet czy zakupy dysponują całym wachlarzem nagród: miłość, ekscytacja, psychiczny, emocjonalny i materialny komfort oraz sposoby na ucieczkę od rzeczywistości. Jeśli Internet zaspokaja potrzeby i pragnienia, to zwiększa się prawdopodobieństwo, iż następnym razem, kiedy poczuje się te potrzeby, okażą się one wzmacniające i cykl będzie się powtarzał.
- Wyjaśnienie biomedyczne: chromosomy, hormony i nadwyżka/niedobór pewnych koniecznych substancji chemicznych bądź neurotransmiterów, które regulują aktywność mózgu i pozostałej części systemu nerwowego. Może się to także odnosić do uzależnienia od Internetu, ponieważ stwarza możliwości zabawy i ekscytacji”[2].
Przyczynami nadmiernego korzystania z Internetu są:
– łatwość dostępu, gdyż coraz więcej osób ma Internet w domu, a jeżeli nie to jest on w szkołach lub też w kawiarenkach internetowych,
– pozytywne wzmocnienie, które daje korzystanie z Internetu, a jest to poczucie satysfakcji, umożliwia również kontakty z osobami, które normalnie nie miałyby miejsca,
– nierozwiązane problemy osobowościowe, osoby mogą uciekać od nich w rzeczywistość wirtualną, przez co problemy stają się jeszcze większe[3].
Nadmierne korzystanie z Internetu może doprowadzić do uzależnienia, przyczynami i motywami uzależnienia bywają najczęściej niezaspokojone potrzeby:
– miłości i bezpieczeństwa,
– potrzeby oderwania się od rzeczywistości przykrej i trudnej,
– biedni uzależniają się, bo jest im źle i brak im perspektyw,
– bogaci, bo chcą przeżyć coś nieosiągalnego dla nich,
– chorzy, by nie myśleć o cierpieniu,
– zdrowi, w celu wydobycia z siebie czegoś więcej,
– zawiedzeni, by złagodzić frustracje,
– zadowoleni, przez nudę, by doświadczyć czegoś nowego[4].
[1] Skinner (Skinder) Burrhus Frederic – (1904-1990) – psycholog amerykański, twórca behawiorystycznej teorii uczenia się oraz koncepcji nauczania i uczenia się programowego. Twierdził, że uczenie się jest oparte głównie na tzw. warunkowaniu instrumentalnym, które polega na wyuczeniu pożądanych reakcji poprzez ich wzmocnienie bodźcem biologicznie nieobojętnym. Lansował kontrowersyjną koncepcję modyfikacji zachowania się młodzieży poprzez chirurgiczną ingerencję w funkcjonowanie mózgu.
[2] M. Szponar, M. Świątkiewicz-Mośny, Niebezpieczna myszka. Uzależnienie od Internetu, w: Wychowanie na co dzień nr 1-2, 2006, s. 28-29.
[3] Por. M. Braun-Gałkowska, Oddziaływanie internetu na psychikę dzieci i młodzieży w: Edukacja medialna nr 3, 2003, s. 18-19.
[4] Por. C. Cekiera, Uzależnienie od komputera i mediów, w: Problemy alkoholizmu nr 2-3, Warszawa 2005, s. 5.