Przeżywamy w Kościele okres Wielkiego Postu, czas, w którym nasze myśli, jako ludzi wiary biegną na Golgotę, gdzie Jezus na Krzyżu oddał swoje życie za każdego z nas. Pośród wielu symboli chrześcijaństwa szczególne miejsce zajmuje właśnie krzyż, który przypomina o męce i śmierci Zbawiciela, ale także tych wszystkich, którzy za wiarę oddali swoje życie.
Każdego dnia, ilekroć spacerujemy ulicą, mijamy kapliczki, kościoły, cmentarze, gdzie zawsze obecny jest krzyż. Jakie zatem formy Krzyża mamy w chrześcijaństwie?
W Rzymie krzyż był znakiem cierpienia i najbardziej haniebnej śmierci w ówczesnym świecie. Na tę karę skazywano największych zbrodniarzy.
Pierwszym i najbardziej „popularnym” krzyżem jest krzyż łaciński. Śmierć polegała na odpowiednim ułożeniu ciała tak, by był odczuwalny nacisk na klatkę piersiową, a w konsekwencji ukrzyżowany udusił się. Jedynym sposobem na wzięcie oddechu było unoszenie i powolne opuszczanie ciała. Skazaniec, który miał być powieszony na krzyżu, musiał najpierw wnieść poziomą belkę na miejsce, w którym dokonywała się egzekucja.
Krzyż łaciński – to dwie belki, pionowa i pozioma (krótsza). Oznacza zjednoczenie nieba z ziemią (belka pozioma), natomiast belka pionowa oznacza zjednoczenie ludzi wschodu i zachodu, co wskazuje na uniwersalność zbawienia.
Krzyż grecki – dwie belki tej samej długości. W chrześcijaństwie symbolizuje uniwersalizm tegoż chrześcijaństwa: cztery ramiona to cztery strony świata. Linia pionowa obrazująca działanie łaski, przenikające działanie człowieka wyrażone linią poziomą.
Krzyż patriarchalny (kardynalski) – przypomina krzyż łaciński, jednak ma dodatkową jedną, mniejszą poprzeczkę. Symbolizuje ona tabliczkę, która według Ewangelii znajdowała się na krzyżu Jezusa. Na początku chrześcijaństwa używali go patriarchowie i arcybiskupi. Może być nim oznaczona świątynia, która podlega bezpośrednio władzy kardynalskiej z ominięciem władzy biskupiej. Krzyż ten jest pierwowzorem krzyża prawosławnego, któremu dodano poniżej jeszcze jedną belkę.
Krzyż jerozolimski – symbolizuje pięć ran Chrystusa. Inne interpretacje wskazują na Jezusa i czterech ewangelistów, podobnie jak przy krzyżu greckim – na cztery strony świata.
Krzyż prawosławny – Najpopularniejszy w prawosławiu krzyż ma osiem końców, a pod nim często jest umieszczany wizerunek czaszki. Według źródeł apokryficznych to czaszka Adama, bo właśnie pod krzyżem Jezusa miał znajdować się jego grób. Stąd też Golgotę nazywa się Miejscem Czaszki.
Krzyż papieski – Mogą się nim posługiwać w swoich herbach papieże. Trzy poprzeczne belki symbolizują potrójną rolę papieża jako: Biskupa Rzymu, Patriarchy Zachodu i Następcy świętego Piotra. Może być nim oznaczona świątynia, która bezpośrednio podlega władzy papieskiej.
Krzyż laskowany – znany również jako krzyż złączony. Jego ramiona symbolizują Chrystusa jako dawcę wszelkich łask.
Krzyż liliowy – to połączenie krzyża greckiego oraz wielkiej litery M. Oprócz Jezusa ukrzyżowanego symbolizuje Maryję, która uczestniczyła w Jego męce.
Chi Rho – jeden z najstarszych chrystogramów używanych przez chrześcijan. Składa się z nałożenia dwóch liter: Chi “Χ” i Rho “Ρ”, czyli dwóch pierwszych liter, od których rozpoczyna się greckie tłumaczenie Imienia Chrystus – ΧΡΙΣΤΟΣ. Cesarz Konstantyn używał tego symbolu jako swojego godła.
Krzyż świętego Andrzeja – jego pochodzenie jest ściśle związane z krzyżem, na którym zawisł święty Andrzej. Powszechnie spotykamy go na znakach drogowych przed przejazdami kolejowymi. Święty Andrzej był bratem świętego Piotra, stąd też oficjalne godło Stolicy Apostolskiej odwołuje się również do niego. Dwa klucze symbolizujące władzę przekazaną świętemu Piotrowi są ułożone na znak krzyża św. Andrzeja.
Krzyż świętego Jakuba – Święty Jakub Apostoł zginął śmiercią męczeńską przez ścięcie głowy mieczem. Stąd też bierze się wygląd tego krzyża. Jego podstawą jest ostrze, a ramiona i górny koniec mają kształt lilii. Najczęściej przedstawia się go w czerwonej barwie na białym tle.
Krzyż świętego Piotra – Historia krzyża nawiązuje do śmierci apostoła Piotra, który zawisł na krzyżu głową w dół. Krzyż ten jest profanowany przez satanistów, którzy wykorzystują go w swoich praktykach. Stąd też – niezgodnie z prawdą – jest czasem nazywany „krzyżem satanistycznym”. Papież Jan Paweł II użył go podczas pielgrzymki do Izraela w 2000 roku. Ten gest stał się powodem licznych nieporozumień i oskarżeń o bluźnierstwo.
Krzyż Tau – kształt krzyża nawiązuje do greckiej litery Tau. W księdze Ezechiela (Ez 9,4) czytamy: „Przejdź przez środek miasta, przez środek Jerozolimy i nakreśl ten znak TAW na czołach mężów, którzy wzdychają i biadają nad wszystkimi obrzydliwościami w niej popełnianymi”. Stąd krzyż ten jest uznawany za znak odkupienia i pieczęć wybranych.
Najważniejsze! Pamiętaj, że:
- W Chrześcijaństwie używa się wielu różnych form krzyża, które są odzwierciedleniem wielu form pojmowania Boga i głoszenia wiary.
- Używaj zawsze Krzyża jako znaku zbawienia a nie jak zwykłego wisiorka czy emblematu.
- Chrystus umarł na Krzyżu za ciebie i za mnie. To znak naszego zbawienia.
- Czyń zawsze znak krzyża z pobożnością i ze czcią.