Obok Drogi Krzyżowej ważnym elementem pobożności Wielkiego Postu jest nabożeństwo Gorzkich Żali. Jest to nabożeństwo charakterystyczne dla pobożności polskiej. Powstały one na przełomie XVII i XVIII wieku. Powstanie tego nabożeństwa zawdzięczamy Bractwu św. Rocha, które działało przy kościele Krzyża Świętego w Warszawie.
Gorzkie Żale ukazały się drukiem w 1707 roku. Niestety, do dziś nie wyjaśniono, kto jest ich autorem. Po raz pierwszy nabożeństwo Gorzkich Żali zostało odprawione w 1707 roku w kościele Świętego Krzyża w Warszawie. Gorzkie Żale są śpiewane w melodii zbliżonej do śpiewu gregoriańskiego.
Nabożeństwo sprawowane jest bardzo uroczyście z wystawieniem Najświętszego Sakramentu i kazaniem pasyjnym.
Gorzkie Żale składają się z trzech części:
I. Pierwsza cześć obejmuje rozważanie od modlitwy w Ogrójcu do oskarżenia przed Piłatem
II. W drugiej części rozważa się cierpienia Jezusa od osądzenia do cierniem koronowania
III. W trzeciej, ostatniej części, rozważane jest cierpienie Jezusa od cierniem ukoronowania do śmierci na Krzyżu.
W swojej budowie przypominają jutrznie z brewiarza:
1. Hymn – pobudka – Gorzkie żale przybywajcie
2. Intencja, która zapowiada temat rozważań każdej części – spełnia rolę czytania z liturgii brewiarzowej
3. Trzy pieśni: hymn, lament duszy nad cierpiącym Chrystusem i rozmowa duszy z Matką Bolesną – odpowiedniki psalmów z liturgii godzin
4. Nabożeństwo kończy się odśpiewaniem antyfony „Któryś za nas cierpiał rany”.
Jak przeżyć dobrze Gorzkie Żale?
1. Wpatruj się w Chrystusa ukrytego pod postacią Chleba
2. Staraj się zobaczyć siebie w chrystusowym cierpieniu
3. Zaangażuj się czynnie w śpiew Gorzkich Żali, by zrozumieć Mękę Zbawiciela.