Jezus powiedział swoim uczniom: ”Jeszcze wiele mam wam do powiedzenia, ale teraz jeszcze znieść nie możecie. Gdy zaś przyjdzie On, Duch Prawdy, doprowadzi was do całej prawdy. Bo nie będzie mówił od siebie, ale powie wszystko, cokolwiek słyszy, i oznajmi wam rzeczy przyszłe. On Mnie otoczy chwałą, ponieważ z mojego weźmie i wam oznajmi. Wszystko, co ma Ojciec, jest moje. Dlatego powiedziałem, że z mojego bierze i wam objawi”.

Autor: św. Jan – jeden z dwunastu Apostołów, umiłowany uczeń Chrystusa Pana

Czas powstania Ewangelii: koniec I wieku, między 80 a 100 rokiem

Miejsce spisania: możliwe, że Efez lub wyspa Patmos

Adresaci: wszyscy chrześcijanie

Główna myśl dzieła: Znajduje się w zakończeniu Ewangelii:zapisano [to], abyście wierzyli, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Bożym, i abyście wierząc mieli życie w imię Jego (J 20,31).

 

Miejsce zdarzenia: Jerozolima, Wieczernik

Czas: Ostatnia Wieczerza, w czasie spożywania posiłku paschalnego

Bohaterowie: Jezus, Apostołowie

Kontekst: po umyciu nóg Apostołom i ujawnieniu zdrajcy a przed ustanowieniem Eucharystii

 

W czasie Ostatniej Wieczerzy Jezus mówi Apostołom o swoim odejściu z tego świata. Nasz Pan wyjaśnia im, że po tym wydarzeniu zostanie im posłany od Ojca Duch-Paraklet, którego zadaniem będzie, między innymi, pouczanie ich. To działanie Ducha-Parakleta jest wyrażone za pomocą czterech czasowników.

Po pierwsze, będzie on im przewodził, a dosłownie rozumiejąc greckie słowo, będzie on im wskazywał drogę. Jest to nawiązanie do innej wypowiedzi Jezusa, gdy On o sobie samym powiedział: „Ja jestem drogą”.

Po drugie, Duch będzie mówił. Będzie mówił do Apostołów, ale nie swoje własne rzeczy, ale „to, co usłyszy”. Nie oznacza to, że Duch będzie tylko coś powtarzał, ale to, że Duch będzie im mówił to, co pochodzi od wszystkich trzech Osób Bożych, od Trójcy Przenajświętszej.

Po trzecie, Duch oznajmi im rzeczy przyszłe, dosłownie tłumacząc, oznajmi im rzeczy przychodzące. Nie chodzi tu o proste przepowiadanie przyszłości, ale raczej o takie uzdolnienie słuchaczy, że będą oni rozumieli, to co ma się wydarzyć. Możliwe, że Chrystus ma tu na myśli także swoją mękę, śmierć i zmartwychwstanie i ich znaczenie, nie tylko to znaczenie, które odnosi się do życia doczesnego, ale także to, co to oznacza dla życia wiecznego. Jak wiemy, jeszcze przed męką i zmartwychwstaniem Apostołowie często nie rozumieli Pana. Dla pełnego zrozumienia Wcielenia Syna Bożego potrzebna jest pomoc Ducha Świętego.

Po czwarte wreszcie, Duch otoczy chwałą Chrystusa. Jest to konsekwencja trzech poprzednich działań Ducha. Chrystus, i Jego Wcielenie, będzie wsławione właśnie przez to zrozumienie Jego misji, które dokona się przy pomocy działania Ducha Świętego.

Poprzez swoje działanie Duch-Paraklet nie będzie podawał swojego, dodatkowego objawienia, nie będzie też dodawał nic nowego do tego, co przyniósł Jezus Chrystus, nie będzie również zapowiadał rzeczy przyszłych w sensie apokaliptycznym. On będzie aktualizował prawdę przyniesioną w osobie Jezusa Chrystusa, będzie też uzdalniał do zrozumienia przyszłych wydarzeń w świetle tej prawdy. Duch uzdolni Apostołów (i ich następców – chrześcijan) do właściwego, duchowego ujęcia objawienia Chrystusa, uczyni ich podatnymi na rzeczy duchowe. Odsłoni im powiązania, o których dotąd nie mieli pojęcia, zaprowadzi ich do źródła prawdy.

Należy tu zaznaczyć, że mówiąc o rzeczach przyszłych Jezus mówi ze swojego punktu widzenia, a nie z punktu widzenia czytelnika Ewangelii. Rzeczy przyszłe nie oznaczają przepowiadania przyszłości, ale wydarzenia, które będą się rozgrywały po odejściu Chrystusa. Dotyczą one zatem wydarzeń dziejących się współcześnie czytelnikowi Ewangelii, czyli na przykład w roku trzechsetnym, tysięcznym czy też dzisiaj. Duch-Paraklet nie przepowiada przyszłości, ale daje zrozumienie teraźniejszości i całego czasu, całej historii.

Chrystus mówi: On, Duch Prawdy, poprowadzi was do całej prawdy. Tekst Ewangelii nie jest tu jednoznaczny, ponieważ rękopisy przekazują nam dwie wersje tej wypowiedzi. Jedna mówi: Duch Prawdy poprowadzi was do/w kierunku (greckie: eis) całej prawdy; druga wersja mówi: Duch Prawdy poprowadzi was w (greckie: en) całej prawdzie. Obie te wersje nie stanowią problemu teologicznego, obie bowiem oznaczają, że Objawienie Jezusa Chrystusa może być rozumiane jeszcze pełniej i doskonalej. Nie oznacza to, że czegoś mu brakuje, ale że używając rozumu oświeconego działaniem Ducha-Parakleta możemy pojąc jeszcze pełniej to, co Jezus oznajmił. To pełniejsze rozumienie to nic innego jak Tradycja (przez wielkie T), czyli odpowiedzi na pytania, które zrodziły się już po odejściu Chrystusa, a które są formułowane w nauczaniu soborów i papieży. A zatem pełna prawda to „połączone” nauczanie Pisma świętego oraz Tradycji Kościoła świętego, to połączone Objawienie Syna Bożego oraz Ducha Świętego pochodzące od Tego, który Ich posyła, od Boga Ojca. Słowo „połączone” jest ujęte w cudzysłów, ponieważ nie są to osobne objawienia, ale jedno wspólne i nierozerwalne działanie trzech Osób Bożych, Trójcy Przenajświętszej.

 

ἀλήθεια (aletheia) – prawda

ὁδηγέω (hodegeo) – prowadzić; dosł. prowadzić drogą, czynić drogę (gr. hodos [ὁδός] – droga)

λαμβάνω (lambano) – brać, otrzymywać

ἀναγγέλλω (anangello) – uczynić wiadomym, powiadomić; objawić

 

On, Duch Prawdy, doprowadzi was do całej prawdy.

 

Wszystko, co ma Ojciec, jest moje. Dlatego powiedziałem, że [Duch-Paraklet] z mojego weźmie i wam objawi.