Jeżeli człowiek jest niedojrzały w sferze moralnej, może stać się sam dla siebie zagrożeniem, bowiem moralność można określić również jako inteligencję zaaplikowaną do obserwacji ludzkich zachowań. Ta inteligencja umożliwia człowiekowi odróżnienie tych zachowań, na te które rozwijają go oraz na te, które prowadzą do wyrządzenia krzywdy sobie lub innemu człowiekowi. Największe zagrożenie pojawia się wtedy, gdy brakuje tak rozumianej wrażliwości i świadomości moralnej, wtedy bowiem człowiek czyni to co jest łatwiejsze a szkodliwe, niż to, co trudniejsze, ale prowadzące do rozwoju[1].
„Rozumny dbający o swoje dobro człowiek powinien starać się unikać tego, co jest dla niego niekorzystne. Jeśli więc dochodzi do wniosku, że ty „czymś niekorzystnym” jest nałóg, to nie powinien mieć wątpliwości, że jedyną słuszną reakcją jest przeciwstawienie się jemu i zwalczanie go”[2]. Właściwą postawą wobec uzależnienia jest walka z nim, analiza tej kwestii sprawia, że podjęcie jej należy postrzegać jako imperatyw moralny[3].
Imperatyw oznacza nakaz, regułę lub normę. Kant[4] w swojej etyce wprowadza bezwarunkowy nakaz moralny: aby każdy postępował w taki sposób, by jego zasada mogła stać się powszechnie obowiązującą[5]. „Określenie „moralny” zaś doprecyzowuje, że chodzi o coś, co dotyczy wartości, norm, ocen i zasad postępowania uznanych w jakimś społeczeństwie lub środowisku za dobre i właściwe albo że odnosi się do przeżyć i uczuć wynikających z konieczności rozstrzygania o dobru i złu ludzkiego działania”[6].
Imperatyw moralny nie jest jedynie nakazem wypełnienia jakiegoś przepisu czy obowiązku praw ludzkiego, czy panującego zwyczaju. Chodzi
o takie zadanie, które tyczy się całego człowieka, także transcendentną sferę jego życia. Taka moralność wynika, z przyjętego światopoglądu, z wiary, wiedzy i doświadczenia życiowego[7].
[1] Por. M. Dziewiecki, Etiologia zagrożeń wśród dzieci i młodzieży, w: Trzeźwymi bądźcie nr 5, wrzesień/październik, 2002, s. 42.
[2] M. Wyrostkiewicz, Walka z nałogiem jako imperatyw moralny, w: Drogi rozwoju. Od uzależnienia
do wolności, Zakroczyn 2007, s. 135.
[3] Por. Tamże, s. 135.
[4] Kant Immanuel – (1724-1804) – filozof niemiecki, od 1770 profesor logiki i metafizyki na uniwersytecie w Królewcu. Istotę jego podglądów stanowi krytycyzm teoriopoznawczy nazywany też transcendentalizmem, wg którego podmiot jest warunkiem przedmiotu, a pojęcia są warunkiem doświadczenia. Pytaniem podstawowym w zakresie teorii poznania, jakie postawił Kant, brzmiało: czy poznanie jest możliwe “a priori”- niezależne od doświadczenia, o charakterze analitycznym. Koncepcja filozoficzna Kanta zapoczątkowała okres klasycznej filozofii niemieckiej i wywarła znaczący wpływ na rozwój filozofii europejskiej zwany kantyzmem.
[5] Por. Imperatyw, Słownik Wyrazów Obcych PWN, Warszawa 1978
[6] M. Wyrostkiewicz, Walka z nałogiem jako imperatyw moralny, w: Drogi rozwoju. Od uzależnienia
do wolności, Zakroczyn 2007, s. 135.
[7] Por. M. Wyrostkiewicz, Walka z nałogiem jako imperatyw moralny, w: Drogi rozwoju. Od uzależnienia
do wolności, Zakroczyn 2007, s. 136-149.