Wielu już starało się ułożyć opowiadanie o zdarzeniach, które się dokonały pośród nas, tak jak nam je przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa. Postanowiłem więc i ja zbadać dokładnie wszystko od pierwszych chwil i opisać ci po kolei, dostojny Teofilu, abyś się mógł przekonać o całkowitej pewności nauk, których ci udzielono. W owym czasie: Powrócił Jezus mocą Ducha do Galilei, a wieść o Nim rozeszła się po całej okolicy. On zaś nauczał w ich synagogach, wysławiany przez wszystkich. Przyszedł również do Nazaretu, gdzie się wychował. W dzień szabatu udał się swoim zwyczajem do synagogi i powstał, aby czytać. Podano Mu księgę proroka Izajasza. Rozwinąwszy księgę, znalazł miejsce, gdzie było napisane: “Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi, abym obwoływał rok łaski Pana”. Zwinąwszy księgę, oddał słudze i usiadł; a oczy wszystkich w synagodze były w Niego utkwione. Począł więc mówić do nich: “Dziś spełniły się te słowa Pisma, które słyszeliście”.

Autor: św. Łukasz – towarzysz podróży misyjnych św. Pawła, według tradycji lekarz i malarz

Czas powstania Ewangelii: między 60 a 80 rokiem

Miejsce spisania: nieznane, może Antiochia Syryjska

Adresaci: chrześcijanie, którzy z pochodzenia byli Grekami

Główna myśl dzieła: Jezus jest Zbawicielem wszystkich ludzi, wybawia ich od grzechu i daje im życie wieczne w niebie.

Miejsce zdarzenia: Nazaret, synagoga

Czas: dzień szabatu, początek nauczania Jezusa

Bohaterowie: Jezus, uczestnicy nabożeństwa szabatowego (dorośli mężczyźni, mieszkańcy Nazaretu)

Kontekst: Jezus powraca do Galilei po przyjęciu chrztu i po pobycie na pustyni; po odwiedzeniu kilku miejscowości przybywa do swego rodzinnego miasta – Nazaretu

Po przyjęciu chrztu od Jana i po zakończeniu kuszenia przez diabła, Jezus rozpoczyna nauczanie. Rozpoczyna je w Galilei, swojej rodzinnej krainie. Pierwsze Jego nauki nie są przekazane przez Łukasza, może dlatego, że dokona się to w rodzinnym mieście Jezusa, Nazarecie. Przez ten fakt jeszcze bardziej wybrzmiewają pierwsze słowa nauki Jezusa, pierwsze słowa skierowane przez Niego do ludzi.

Jezus przybywa do swego rodzinnego Nazaretu, przybywa jednak odmieniony. Wcześniej był zwykłym mieszkańcem tej miejscowości, takim samym jak wszyscy inni, teraz jednak jest „w mocy Ducha”, który zstąpił na Niego w czasie chrztu. Dodatkowo poprzedza Go już sława tego, kto naucza w synagogach w różnych miejscach w Galilei.

W Nazarecie Jezus również udaje się do synagogi. Co to jest synagoga? Greckie słowo synagoge (συναγωγη) oznacza zgromadzenie, zebranie. Synagoga jest to zgromadzenie żydów, którzy modlą się do Boga oraz rozważają Słowo Boże. Synagoga to również miejsce takiego zgromadzenia, budynek do tego przeznaczony. Z czasem wykształciła się pewna liturgia takiego zebrania: składały się na nią modlitwy, czytania Prawa i Proroków oraz pouczenia oparte na przeczytanym fragmencie. Jak widać, w synagogach nie składa się ofiar, gdyż to było dozwolone jedynie w jednym miejscu, w świątyni w Jerozolimie. W synagodze natomiast rozważano Pismo święte. Synagoga nie jest zatem świątynią, można ją porównać natomiast do oratorium (dlatego synagogi były także w Jerozolimie, obok świątyni).

W nabożeństwie synagogalnym fragment Pisma świętego czytał lektor wyznaczany przez przełożonego synagogi spośród uczestników liturgii. Podobnie kazanie po odczytaniu tego fragmentu mógł wygłosić każdy, kto umiał zinterpretować tekst.

W Nazarecie Jezus otrzymuje od przełożonego zwój księgi Izajasza. Taki zwój nie był zazwyczaj „przewijany” do początku po każdym użyciu, ale pozostawał zwinięty w tym miejscu, które było czytane ostatnio.  Jeśli lektor rozwinął zwój w obie strony, miał przed oczami kilka kolumn tekstu, z których wybierał tekst do przeczytania. Jezus otworzywszy tekst Izajasza przeczytał – według relacji Łukasza – fragmenty Iz 58,6 oraz 61,1-2. Możliwe, że Jezus przeczytał więcej tekstu, natomiast ewangelista przytacza tylko to, co jest najistotniejsze.

Co mówi przeczytany tekst? Najpierw stwierdza: Duch Pana nade mną, czyli przedstawia słuchaczom (i czytelnikom) to, co dokonało się w czasie chrztu Jezusa. Następnie przedstawia treść i adresatów posłannictwa Chrystusa. Tekst wymienia kilka grup takich osób. W tekście proroka można je odczytywać dosłownie, jednak w Ewangelii należy je odczytać także w kontekście zbawczej śmierci Jezusa na krzyżu. I tak ubodzy to ci, którzy nie posiadają łaski bycia z Bogiem (z powodu grzechu pierworodnego) – Jezus ogłasza im dobrą nowinę (dosłownie: Ewangelię), że zmieni się ich sytuacja; więźniowie i zniewoleni to ci, którzy pozostają w niewoli grzechu – im Jezus zapowiada wolność; niewidomi natomiast to ci, którzy nie mogą widzieć Boga (wskutek grzechu pierworodnego) – Jezus zapowiada im, że „przejrzą”, czyli znów zobaczą Boga. Tak więc te grupy ludzi, o których napisał Izajasz to nie tyle konkretni ludzie, co cała grzeszna ludzkość, która po grzechu pierworodnym jest uboga, zniewolona i pozbawiona widzenia. Jezus przyszedł zaradzić tej złej sytuacji ludzi i ich z niej wyprowadzić. Dokona tego, oczywiście, przez swoją śmierć na krzyżu.

Z całego kazania Jezusa Łukasz przytacza tylko sam początek. Jednak to pierwsze wygłoszone przez Jezusa zdanie streszcza całe Jego posłannictwo: Dzisiaj się wypełniło Pismo, które słyszeliście. Jezus nie tyle komentuje przeczytany właśnie fragment Izajasza, co stwierdza jego aktualność. W ten sposób ogłasza, że oto teraz skończył się czas oczekiwania, a zaczął się czas wypełniania Bożych obietnic przedstawianych w Starym Testamencie, ogłasza, że Bóg wkracza w aktualną egzystencję ludzką zniewoloną przez grzech pierworodny i zaczyna czas przemieniania jej swoją łaską (co dokona się na krzyżu). A zatem słowa „Zaczął więc do nich mówić” odnoszą się nie tylko do kazania w synagodze nazaretańskiej, ale także do całego nauczania Jezusa, do głoszenia Ewangelii (Dobrej Nowiny).

            συναγωγη (synagoge) – zgromadzenie, zebranie; synagoga

            βιβλιον (biblion) – księga, zwój

            ευαγγελιζω (euangelidzo) – ogłaszać dobrą wiadomość; głosić Ewangelię

            πληροω (pleroo) – napełnić naczynie po brzegi, wypełnić; wypełnić się

Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi.

Dziś spełniły się te słowa Pisma, któreście słyszeli.