Od niedzieli 8 października br. przeżywamy Diecezjalny Rok Jubileuszowy, który jest przygotowaniem do 200-lecia istnienia diecezji. Warto, abyśmy z tej okazji zastanowili się przez chwilę, czym jest diecezja.
Najprościej mówiąc, diecezja to jednostka administracyjna zarządzana przez Biskupa. Diecezja to Kościół partykularny (lokalny). Kilka diecezji danego regionu tworzy tzw. prowincję kościelną, czyli metropolię.
Słowo diecezja (z języka greckiego dioikesis) oznacza zarząd domem lub sprawowanie zarządu. Słowo to swoje źródło ma w Cesarstwie Rzymskim, gdzie tym pojęciem określano poszczególne prowincje, którymi zarządzał wikariusz. Cesarz Dioklecjan w III wieku podzielił cesarstwo na 100 prowincji, które połączone były w diecezje, a te z kolei tworzyły 4 prefektury (IV wiek).
Początkowo pojęcie to nie istniało w chrześcijaństwie, bowiem Kościół podzielony był na autonomiczne gminy i dlatego w Piśmie Świętym znajdujemy m.in. listy do Kolosan, Rzymian czy Koryntian. Na czele Kościoła stał przewodniczący, którego od IV wieku nazywa się biskupem. Sytuacja diametralnie zmienia się w IV wieku kiedy cesarz Teodozjusz Wielki (378 – 395 r. n.e.) w 392 roku uznał religię chrześcijańską religią narodową. Wspólnoty zaczęły się rozrastać i rozpoczęto wprowadzać reformę administracji kościelnej. Tworzono parafie, a całe terytorium podległe biskupowi zaczęto nazywać diecezją. Do dzisiaj zachowała się ta tradycyjna nazwa – Kościół lokalny. Diecezję rzymską nazywa się Świętym Kościołem Rzymskim, a diecezję sandomierską można nazwać Świętym Kościołem Sandomierskim. Bo diecezja zawsze pozostaje częścią całego Kościoła.
Dzisiaj wyróżnia się następujące typy diecezji:
- Archidiecezja – diecezja, której Biskupem Diecezjalnym jest Arcybiskup.
- Diecezja sufragania – diecezja, która jest częścią metropolii.
- Diecezja historyczna tzn. tytularna – diecezja, która dziś już nie istnienie, a pozostał po niej tylko tytuł.
- Ordynariat (np. polowy) – to szczególny typ, który swoim zasięgiem obejmuje kilka diecezji. Tworzony jest z uwagi np. na zamieszkanie danego terenu przez konkretną grupę wiernych innego obrządku lub żołnierzy.
Warto wiedzieć, że najstarszym polskim biskupstwem jest Poznań, które powstało w 968 roku. W roku 1000 powstały biskupstwa w Krakowie, Gnieźnie, Wrocławiu i Kołobrzegu, a nasza Diecezja Sandomierska powstała w 1818 roku. Obecnie w Polsce jest 41 diecezji (archidiecezji jest 14 i 27 diecezji).
Ważne jest, abyśmy każdego dnia pamiętali, że wszyscy tworzymy diecezję – Kościół lokalny i każdy w tym Kościele jest ważny i ma swoją rolę do spełnienia. Warto, abyśmy w perspektywie 200-lecia diecezji zadali sobie pytanie i w sercu na nie odpowiedzieli: jaką rolę ja mam do spełnienia dziś w mojej diecezji? Co mogę zrobić dla mojego Kościoła lokalnego?